Çarşamba, 24 Ekim 2018

KIZIL DEVRİM - IV

Mehmet Alp

Yazı boyutu: + –

Yazdırın

Okuma süresi: 7 dakika (1432 kelime)

Tarih

0 yorum

Gelen Vakit

Petrograd, 25 Eylül 1917.

Kerensky yine yeni bir hükümet kurmakla meşguldü. Her ne kadar menşevik ve sosyal devrimciler kabinenin yarısından fazlasını oluştursalar da, dışişleri gibi hükümetin anahtar konumlarını Kerensky kendine yakın olan isimlerle doldurmuştu. Kendisi başbakan ve başkomutan görevlerine devam edecekti.

Leo Trotzki

Rejime olan körü körüne bağlılıklarıyla sol kanatta menşevikler ve sosyal devrimciler aslında siyasi intihar yapmaktaydılar ama anlamıyorlardı. Daha birkaç hafta evveline kadar neredeyse her sovyette söz sahibi olan menşevikler o kadar hızlı taraftar kaybetmekteydiler ki, eylül sonu için planladıkları Petrograd parti kurultayını yeterli katılımcı sayısına ulaşamadıkları için iptal etmek zorunda kalmışlardı.

Sosyal devrimcilerin sol kanadı ayrılmış, bolşeviklere yanaşmaya başlamış ve her oylamada Trotzki ve Lenin ile aynı safta yer almaya başlamışlardı.

1917 Eylül'ünün sonunda aslında ülkenin siyasileri kendi kendilerini tasfiye etmiş bulunmaktaydı. Çar devrilmişti ve Kornilow'un başarısız darbe girişiminden sonra ülkenin siyasi yelpazesinde 'sağ kanat' kalmamıştı, yelpazenin merkezinde olan vatandaşları temsil edebilecek hiçbir siyasi kurum veya kuruluş yoktu. Tüm ülkenin nefret ettiği Kerensky ile iş birliği yaparak dolaylı da olsa lanet olası savaşı destekleyen ılımlı sol, yani menşevik ve sosyal devrimciler, her geçen gün kan kaybediyordu. Hala sovyetlerde temsilcileri bulunmaktaydı ama o kadar çok kendi iç kavgalarıyla meşgullerdi ki, etkin olamıyor, hiçbir konuda karar alamıyorlarlardı.

Tek etkin olanlar, birlik gösteren ve karar alabilenler olarak bolşevikler kalmıştı. Güçleri ve vatandaşlardan gördükleri destek her geçen gün daha da artıyordu. Bunun için henüz tek bir kurşun sıkmalarına bile gerek kalmamıştı.

Ekimin 10.'da Petrograd'da hava soğuk ve yağmurluydu. Akşam üzeri semtin gözde semtlerinden birinde lüks bir evde yaklaşık bir düzine insan buluştu. Kalın kıyafetleri, şapka ve kapişonları onları hem soğuktan hem de tanınmaktan koruyordu. Seneler sonra bu gizli toplantıya katılan bir kadın „Lenin tanınmamak için sinek kaydı traş olmuştu ve peruk kullanmaktaydı. Bu haliyle solcu bir devrimciden ziyade papaza benziyordu" diye hatırlayacaktı.

Finlandiya'dan geri döndüğünden beri Lenin ilk defa bu toplantıda bolşeviklerin merkez yürütme kurulu ile buluşmuştu. 21 kişilik kurulun onikisi bu gizli toplantıya katılmıştı. Toplantının önde gelen bir menşevikin evinde gerçekleşmesine ise kaderin cilvesi denebilirdi. Kendisi menşevik olan adamın eşi bolşevikti ve kocasını bir bahane ile evden uzak tutmayı başarmıştı.

Büyük bir masada Lenin'in kendisine dost olan yoldaşlarla karşı karşıya olduğu gibi görüşlerine karşı olan yoldaşlarıyla da karşı karşıya gelmişti.

Örneğin Trotzki; Müthiş bir teşkilatlandırıcıydı, Lenin'i pek sevmezdi ama o da Lenin gibi isyan taraftarıydı. Stalin ve Dserschinsky de oradalardı. İkisin de tek istedikleri nihayet güce ulaşmaktı. Bütün şiddetleri ile ülkenin üstüne çökmek için sabırsızlıkla bir emir bekliyorlardı.

Lev Kamenev (sol) & Grigori Sinowjev (sağ)

Diğer yandan Kamenev ve Sinowjev de oradaydılar. Bu isimler daha ılımlı ve uyumlu bir solun temsilcileriydi ve tek başlarına iktidar olmaktansa diğer sol kanatlarla beraber hareket etmek için bir şekilde Lenin'i dizginlemeyi umuyorlardı.

Toplantıyı açan ve ilk konuşan Lenin olmuştu. Yaklaşık bir saat süren nutuğu esnasında isyanın hemen başlaması gerektiğini, kaybedilecek zamanın olmadığını vurgulamıştı. Lenin'e göre Kerensky'nin niyeti eski Rus burjuvası ile beraber bolşevikleri yok etmek için Almanların Petrograd'ı işgal etmelerine göz yummaktı. Onun için Almanların bu kadar ilerlemelerine müsade ediyordu.

Lenin kendi abes iddialarına kendi inanmışmıydı bilemeyiz ama kullandığı metot eskiden beri hep aynı olmuştu. Tehlike hep tavizsiz ve çok şiddetli davranan bir tehlikeydi, gerek Çar'ın gizli Polisi olsun, gerekse Kornmilow'un karşı darbesi olsun... Ama Kerensky o kadar beceriksiz ve zayıftı ki, geçici hükümeti tek başına 'tehlike' olarak göstermek mümkün değildi. Onun için 'Almanlara Petrograd'ı işgal ettirecek!' gerekiyordu. Ve böyle tehlikeye karşı ancak aynı derecede tavizsiz, kararlı ve şiddetli karşılık verilmeliydi. Diğer sol partilerle beraber hareket etmenin manası yoktu. Almanlar gelmeyi başarırsa parti falan malmazdı.

Toplantı sabahın erken saatlerine kadar sürmüştü, hamleler uzun uzadıya tartışılmış, nihayet sonunda oylamaya geçilmişti. Lenin'in teklifi 10'a karşı 2 oy ile kabul edildi. Tek Kamenev ve Sinowjev karşı oy kullanmıştı.

Lenin önündeki not defterinden bir sayfa kopardı ve kısaca alınan kararı yazdı: 'Silahlı isyan kaçınılamaz ve vakti gelmiş bulunmaktadır.' Lenin tarihi bilerek açık bıraktığı bu emir partinin tüm önemli kurullarına emir olarak ulaştırılacaktı.

Sonra herkes tekrar masaya geçmişti. Bolşeviklerin belki de en önemli parti toplantısı sabahın erken saatlerinde çay eşliğinde yumurta, sucuk, ekmekle sonlanmıştı.

Şimdi masada istediği sonucu elde etmenin memnuniyeti ile karnını doyuran bu adam 1917 yılının Nisan ile Ekim ayları arasında mensubu olduğu partiye kendi isteklerini sadece güçlü iradesini kullanarak adeta dayatmıştı. Yoldaşlarını ya ikna etmiş, ya da tasfiye etmişti.

Daha birkaç ay önce sürgünden geri döndüğünde yayımladığı tezleri parti tarafından 'kişisel görüşü' diyerek tekzip edilen Lenin bolşevikleri istediği hizzaya getirmişti. Parti şiddet kullanarak iktidar için mücadele edecekti. Partinin şiddeti kabul etmesini Lenin sadece tekrar tekrar talep ederek, zorlayarak, ısrar ederek başarmıştı. Yoldaşlar kendiliğinden bu igüçlü iradeye itaat eder olmuşlardı, çünkü Lenin'in yoldaşlarına karşı zor kullanma imkanı yoktu...

Henüz yoktu...

Her ne kadar partinin üst kurul üyeleri gizli saklı buluşmuştularsa da artık 200 bini aşkın bir üyeli siyasi kurumun silahlı bir isyana hazırlanması saklı tutulamamıştı. Dolayısıyla bir artı birin iki ettiğini bilen herkes bolşeviklerin ihtilal hazırlığı yaptıklarının farkındaydı.

Geseta-Kopejka gazetesi bolşeviklerin 20. Ekim'de isyan edeceklerini tahmin etmişti. Maxim Gorkij'nin yönettiği 'Yeni Hayat' gazetesi, diğer orta sağa yönelik yayın yapan gazetelerin hepsi isyanın ve ihtilalin ayak seslerinden uyarıyorlardı.

Aslnda herkes uyarıyordu.
Uyarıyor ve bekliyordu…

Felix Dserschinsky (sol) & Josef Stalin (sağ)

Trotzki Petrograd Sovyetinde bir 'Askeri Devrim Komitesi' oluşturmuştu. Stalin ve Dserschinsky komitenin ilk üyelerindendiler. Komite ihtilalin komuta merkezini oluşturmaktaydı. Oluşan komiteyi, yerini ve üyelerinin kimler olduğunu bile herkes biliyordu aslında.

Menşeviklerden Fjodor Dan bir konuşmasında 'Yoldaş bolşeviklere soruyoruz; Niyetiniz ne? Devrimci proleteryayı silahlı ihtilale çağırıyor musunuz, çağırmıyor musunuz? Açık ve net bit 'Evet' ya da 'Hayır' duymak istiyorum.' diye sormuştu. Ama beklediği cevabı alamadı.

Petrograd'ın her tarafından gelen parti yöneticileri 15 Ekim'de toplanırken bolşeviklerin halkta büyük sempatiye sahip olduğunu ve insanlar tarafından sevildiklerini düşünüyorlardı, ama bu sevginin bolşeviklerle beraber silahlı mücadeleye katılmak için kafi olup olmayacağından kimse emin değildi. 19 ilçe yöneticisinden sadece 8'i zamanın silahlı mücadele için olgunlaştığı kanaatine varmıştı. Diğerleri 'Kızıl Alaylar'ın disiplinsizliklerinden dert yanıyordu. Zamanın olgunlaşması için daha bir seneye kadar zamana ihtiyaç olduğunu bile düşünenler vardı.

Aslında disiplinsizlik sadece Kızıl Alaylarda değil, parti yönetimine de hakim olmuştu. Yönetim yapılması gereken hamleler hakkında hemfikir değildi. Kamanew 'hemen başlatılacak silahlı bir isyanın bir facia olacağını' iddia ediyordu. Düşüncelerini Prawda'da yayımlatmak istedi ama parti yayımlanmasını engellemişti. Bunun üzerine Kamanew yazısını 'Yeni Hayat'ta yayımlaması için Gorkij'e paslamıştı.

Lenin sinirden küplere biniyordu.

Prawda'da yayımlanan karşı görüşlü yazılarında 'İhanet'ten, 'sahtekar yalancılıktan' ve 'namussuzluktan' bahsediyor, Kamenev ve Sinowjev' hakkında küçümsemek için isimlerini anmadan 'bu iki şahsın partiden ihraçlarını' talep ediyordu. Ama merkez yürütme kurulu bu talebi reddedecekti.

En kritik dönemde bolşevikler disiplinlerini kaybetmiş ve kendi kavgaları ile meşgul görünmekteydiler. Tam bu durumda Kerensky, istemeden de olsa, onlara gereken yardımı sağlamıştı.

17 Ekim'de Geçici Hükümetin Kışlık Sarayın'daki toplantısında, içişleri bakanı bolşeviklerin 23 Ekim için ihtilal planladıklarını, bunu hükümetin önlemesi için yapması gerekenleri yapabilecek güçte olmadığını ama ihtilalciler harekete geçtiğinde ihtilalin engelleneceği isyancıların hak ettikleri cezayı alabileceklerini açıklamıştı.

Aynı zamanda Kerensky kendisi için tehlike oluşturabilecek askerlerin Petrograd kışlasından cepheye harekat emrini hazırlamış ve böylece en büyük hatalarından birini yapmıştı.

Cepheye gitmeye hiç de niyetleri olmayan askerler bu emri 'Devrimi yok etmek için ayrıcalıklı sağ burjuvanın emri' olarak değerlendirmişlerdi ve 'Kerensky'nin kabinesinin bir grup devrim karşıtlarından oluştuğunu, asla Petrograd'ı terk etmeyeceklerini ve ancak çiftçiler ve işçilerin gerçek liderlerine itaat edeceklerini' açıklamışlardı. Bu gerçek liderler sovyetlerde bulunan seçilmiş delegelerdi.

Seneler sonra çok 'saf' davranmış olduğunu kabul edecek olan Kerensky bu esnada hala kenini Petrograd'da güvende hissediyordu.

Askerlerin isyanından üç gün sonra general Werchowsky askerlerin Almanlara karşı daha fazla savaşmaya hazır olmadıklarını, bolşeviklerin hareket alanının yok edilmesi gerektiğini ve onun için Almanlar le barış görüşmelerine başlanılmasının şart olduğunu söylemişti.

Söylemişti ama Kerensky bunu çok kesin ve net retddetmişti.

İktidarının son beş gününün başladığını bilmiyordu.