Şair Yazar Balaş Azeroğlu

Güney ve Kuzey Azerbaycan'ın şair evladı

"Yaşasak vuruşacağık,
Ölsek yaşayacağık"

Abizadə Balaş Allahbaxışoğlu

Balaş Azeroğlu (Abizadə Balaş Allahbaxışoğlu) 1921 Bakü'de doğdu. ilk ve orta okul eğitimine burada başlar. 1938 yılında ailesiyle Güneye, Azerbaycan'ın Erdebil şehrine göçerler. Burada Fars İptidai mektebinde eğitimine devam eder. Güney Azerbaycan'da Milli azadlık harekatine katılır (1941). Bu süreç şiirinde siyasi söylemin, yurt özgürlük milliyetçilik temalarının ön plana geçmesinde mühim rol oynamıştır.
Yaşamı süresince üretken edebi çalışmalarına aktif bir sosyal ve siyasal faaliyetler silsilesi eklenmiştir. Erdebil'de ve Tebriz'de ilk şiir kitapları (1943, 1945) yayınlanmıştır. Hayatının sonuna kadar pek çok kitabı, şiiri, yazıları yayımlanmıştır. Yazık ki yayınlanmış otuz üç kitabının Türkiye'de basılmış olanına rastlamadım.

İkinci Dünya Savaşı yıllarında İran üzerindeki Alman İngiliz rekabetinin kargaşası esnasında kuzeyden Azerbaycana giren Ruslar İran topraklarına dahil olarak 11 Eylül 1941 tarihinde Tebriz'i işgal etmişlerdir. Bu arada Cafer Pişevari liderliğindeki Azerbaycan Demokrat Partisi devreye girmiştir. Rusya'nın korumasında yapılan seçimler neticesinde 12 Aralık 1945 tarihinde Azerbaycan Milli Hükümeti kurulmuştur. Fakat yaklaşık bir yıl sonra Ruslar bölgedeki diğer çıkarları için yapılan pazarlıklar neticesi bilgeden çekilmiştir. İran ordusundan evvel vatanseverler denilen milis birlikler 12 Aralık tarihinde Tebriz'e girmiş ve katliam yapmışlardır. Ardından İran tarafından Azerbaycan Milli hükümetinin varlığına son verilmiştir.

Balaş Azeroğlu, Azerbaycan Milli Hükümeti döneminde görevler almış ancak devletin kanlı yıkımından sonra kalıp direnmek savaşmak isteğine rağmen zorunlu olarak sürgüne gönderilmiştir. Balaş Azeroğlu'nun ikinci göçü- sürgünü- sonrası hayatı kuzey Azarbaycan'da sürer.
Kuzey Azerbaycan'da tanıştığı ve evlendiği eşi şair Medine Gülgün başka bir trajedi sebebiyle Baküde'dir. Medine Gülgün'ün babası 1919 yılında Azerbaycan Milli hükümeti tarafından Gence hükümetine başkanlık etmesi için davet edilmiş ve yolda iken Ermeni bolşevikler tarafından tutuklanmış, hapis tutulduğu Nargin adasında idam edilmiştir. Milli hükümetin kısa ömrü sonrası ailesinden kalanlar da İran'ın orta kesimlerine sürülmüştür.

Sürgün hüzünlüdür, Medine yakalandığı hastalıktan dolayı 1991'de vefat ederken geride iki evlat ve Balaş Azeroğlu'nu bırakmıştır. Sevgili eşinin ailesine Medine'nin ölüm haberini veremez. Sorduklarında tedavisinin sürdüğünden, Bakü'den gönderdiği selamlardan bahseder. Kıyamaz zira yıllarca süren sürgünün acısını ölüm gibi bir haberin ağırlığı ile artırmaya cesaret edemez.

Balaş Azeroğlu ve Medine Gülgün görev aldıkları her zeminde Türk dili, yurt sevgisi, özgürlük ve Azerbaycan bölünmüşlüğünün ortadan kaldırılması için mücadelelerini sürdürmüşlerdir. 

Ömrü 24 nisan 2011'de Baküde sona erer. 

Balaş Azeroğlu'nun pek çok şiiri içinden Kaçkın'ı seçtim, sizler için. Kaçkın'da yol arkadaşı olarak başlamış ama süreçte ayrışmış kaçkınları anlatır, şair. Dönemleri şartları farklı olsa da yapılar tipik! başka devranları da iyi betimliyor. Bu günlerde o kaçkınları içerde dışarda pek çok biçimde görüyoruz. İç yaralayan pısmaktan ihanete uzanan serüvenleri ile kaçkınlar zorla uzaklaştırılanların canını paralamaya devam ediyorlar.
Şiirin özgün yapısını ve söyleyişini koruyarak alıntıladım. Dil anlamak için yorulmayacağımız sadelikte.

Nurşen Karakaş, 2020, İstanbul

 ÜÇÜNCÜ KAÇKIN