Çocuklar bazı nedenlerden dolayı "hayır" demeyi pek tercih etmezler. Özellikle arkadaşları arasında aitlik durumlarının zarar göreceğini düşünürler. Ancak çevreden gelebilecek olumsuz durumlar karşısında kararlı bir hayır diyebilmeli çocuk.
Hayır demenin kendisini arkadaşlarından uzaklaştırmayacağını, bilakis saygı göreceğini öğretmeliyiz. Bunu nasihat kanalıyla değil, model davranışlarla veya çeşitli etkinliklerle başarmalıyız.
Hayır demesini öğrenmesi için iki önemli neden vardır. Birincisi kötü alışkanlıklar, ikincisi istismar.
Çocuklarımızın evdeki makul hayırlarına saygı göstermek çok önemli. Siz üzülecek veya kızacaksınız diye hayır demeyi tecrübe etmezlerse, çevresinde de hayır diyememe davranışları yaşamaları normalleşebilir.
Her şeyden önemlisi kendi hayırlarımızın arkasında durmalıyız. Net ve kararlı olmalıyız. Anne baba olarak ortak hareket etmeliyiz. Esnek davranışlarımızı çocuklar fark eder ve bunu kullanmada acımasızdırlar, çaktırmadan sizi bu konuda sınamaktan çekinmezler. Dolayısıyla işi sulandırma evde başlayabilir. Buna çok dikkat etmeliyiz. Hayır, anlamında cümleler geliştirmek çok önemli. Gerekçeli hayırlar çocuğu daha tutarlı ve kararlı yapacaktır. Gerekçeli hayırlarla model olabilir, bunu öğretebilirseniz, çocuklarımız özgüveni yüksek yetişecektir.
Unutmayalım ki kötü alışkanlıklar hayır diyememekten kaynaklanır. Sigara, alkol ve uyuşturucu madde kullanımı, dışlanma, gruba ayak uyduramama kaygısından kaynaklanır. Bu duyguyu kararlı bir hayırla aşmasını öğretmeliyiz.
Kötü alışkanlık risklerinin yanında önemli bir husus da cinsel istismara açık olmalarıdır. Çoğu zamanlar çocuklarımıza yabancılarla konuşma, yabancılardan bir şey alma gibi nasihatlerde bulunuruz. Ancak maalesef istismar illetine tutulmuş hastalıklı ruhlar genellikle en yakınındaki, iyi giyimli, iyi konuşan kimseler oluyor. Bu bazen bakmışsınız bir komşu olabilir, bazen de okuldaki herhangi bir yetişkin. Unutmayalım ki çoğu zaman bunu yapanın yanına kâr kalan bir durumdur cinsel istismar. Çünkü ispatlaması güç bir durumdur. Duyulan vakalar yaşananların çok küçük bir kısmıdır. Onun içindir ki çocuklarımıza özellikle de kız çocuklarımıza, özgüveni yüksek bir biçimde öğreteceğimiz en önemli şey kocaman bir hayır cesaretidir.
Çocuklarımıza hayır deme yöntemlerinden bahsedebilirsiniz. Akranları veya yetişkinler tarafından herhangi bir olumsuz teklif durumunda hayır deme nedenlerinizi açıklayabilirsiniz:
- Sade Hayır: Hayır
- Mevcut Durumu Belirtmek: Hayır. Sigara kullanmıyorum.
- Konuyu Dağıtmak: Hayır. Milli maç ne zaman?
- Hayırı Tekrar Etmek: Hayır istemiyorum, hayır.
- Uzaklaşmak: Hayır, sağol deyip uzaklaşmak.
- Mazeret Gösterme: Hayır acelem var, gitmek durumundayım.
- Atlatma: Hayır, belki daha sonra.
- Görmezden Gelme: Kişiyi duymuyor, görmüyor gibi yapma.
Çocuklarımızın uysal olmasını, her şeyi onaylamasını bekleyebiliriz. Bunu yaparken bir kez daha düşünmelisiniz. Çocuğumuzun birey olduğunu ve dışarıda bizim aynamız olacağını unutmayalım. Dışarıda kendisini ifade etmesi, savunması ve koruması daha önemli bir konudur. Hayır deme özgürlüğünü kısıtlamayalım. "Tanımadığın kişilerden bir şey alma," demek yeterli değildir. Sınır koymayı öğretelim.
Unutmayalım, "Hayır" bir güvenlik önlemidir. Özgüveni yüksek çocuklar daha kolay ve kararlı hayır diyebilmektedir; bu özgüveni sağlamak bizim elimizde. Bunun için ne zaman evet diyeceğini ne zaman hayır diyeceğini bizden öğrenmeliler. Çünkü hızla çoğalmakta olan, aklını başkalarına kiraya vermiş, biat etmiş, eşofmandan ve bıyıksız erkeklerden bile tahrik olan, nefislerini bastıramayan, şeytanla işbirliği yapmıyoruz diye bizim imanımızı sorgulayan, ergenliği atlatamamış tiplere karşı biz de uyanık olmalıyız, önlem almalıyız.